Izložba “Plakat – vizuelni skandal, odjek stvarnosti i glasnik propagande“

U Muzeju „21. oktobar“ u Kragujevcu sinoć je otvorena dokumentarna izložba požarevačkog Istorijskog arhiva. Izložbena postavka koju čine proglasi, naredbe, propagandni materijal i obraćanja srpskom narodu od 1941. do 1945. godine deo je Zbirke plakata Istorijskog arhiva Požarevac.

U prisustvu predstavnika grada Kragujevca i Požarevca izložbu je otvorila je Slavica Đukić Dejanović, ministarka u Vladi RS zadužena za demografiju i populacionu politiku.

Kada dođe oktobar, mi Kragujevčani uvek imamo osećanje bola i ponosa. Sećanja i poruka da su svetu dosta jedne Šumarice, uvek je aktuelna i uvek će ići iz Kragujevca. Ova izložba treba da nas podseti da je plakat umetnička vizija, deo estetike ali i deo činjenice i istine jednog vremena, zbog čega može koristiti kao izvesna arhivska istorijska građa. Kao propagandni materijal koji sugestijom može biti plasiran velikom broju ljudi itekako može da menja emocije i ponašanje ljudi i utiče na kolektivna bića, kazala je ovom prilikom Slavica Đukić Dejanović.

Možda nema plakata koji nas tako duboko mogu potresti i podsetiti na prošlost kao izloženi plakati koji govore da je propaganda od 1941. do 1945. godine iznedrila dosta lažnih poruka, pozivala na kolaboraciju, lagala o stanju na frontu a njihova ogromna vrednost je, kazala je Đukić Dejanović pokušaj da sublimira volju čoveka za slobodom.

Od početka Drugog svetskog rata pa do 1945. godine izloženi propagandni posteri i tekstualni plakati u formi odluka, obraćanja, upozorenja, naredbi kojima je okupatorska vlast srpskom stanovništvu nalagala ponašanje, nalazili su se na izlozima, zgradama, prodavnicama i distribuirani u Požarevcu tokom okupacije.

O tome zašto je Drugi svetski rat tema izložbe, Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac je rekla da je Drugi svetski rat vreme sa izuzetnim nabojem događaja, kontinuiranih bombardovanja, opšte materijalne demografske i civilizacijske destrukcije, ideoloških manipulacija, koncentracionih logora, masovnih stratišta, noćnih policijskih hajki, pogroma nad rasama, diktature i terora sve do apsurda ratnog konflikta.

Na izložbi se nalaze tragovi ovakve stvarnosti a plakati su formati kojima se iskrivljuje svesti jedinstveno informativno sredstvo koje je tokom drugog svetskog rata trebalo da utre put novog svetskog poretka. Autori izložbe predstavljaju plakat kao samostalnog učesnika u saznajnom postupku shvatanja prošlosti u funkciji pravorazrednog istorijskog izvora i vrednog arhivskog eksponata koji će biti interesantni široj publici.

Izložba „Plakat – vizuelni skandal, odjek stvarnosti i glasnik propagande” premijerno je prvi put prikazana 2009. godine u Požarevcu, a kasnije i u više gradova Srbije. U 2020. kada se obeležava 75 godina od pobede nad fašizmom kragujevačka javnost je može pogledati u Muzeju „21. oktobar“ do 20. novembra uz poštovanje epidemioloških mera.